Home > Autobus > Stadsbus > Series > Serie 24 (126-157)

Gemeentetram Amsterdam - Serie 126-157

Serie: 126-131, 132-139, 140-147, 148-157
Type: Autobus
Aantal: 32 Stuks
Fabrikant: Kromhout, Amsterdam - Verheul, Waddinxveen
Chassistype: Kromhout TB5
Motortype: 5-cilinder benzinemotor 5 LW
Bouwjaar: 1937-1941 (chassis 1937-1940)
Lengte: 9450 mm
Breedte: 2420 mm
Hoogte:
Wielbasis: 5000 mm
Motorvermogen:87 pk/64 kW (bij 1.700 toeren)
Ledig gewicht: 7330 - 7390 kg
Maximale gewicht:
Versnellingsbak:
Passagiersindeling: zie tabel
Nieuwprijs: Hfl. 13.500,- - Hfl. 20.000,-

De levensduur van de bestaande autobussen maakte het noodzakelijk dat wederom materieel besteld werd. Inmiddels hadden de Kromhoutfabrieken in Amsterdam een chassis ontwikkeld, gebaseerd op kennis bij buitenlandse bedrijven, dat naar de wensen van de koper geleverd kon worden en dat in de praktijk ook zeer bleek te voldoen. De Gemeentetram besloot hiermee een proef te nemen. Het bleek een succes, zodat in de loop der jaren veel dergelijke bussen werden besteld, in hoofdzaak in twee uitvoeringen: voor een grote carrosserie met aparte uitstapdeur én voor een kleine carrosserie zonder. Op 13 december 1935 gaven B&W toestemming voor een bestelling ten bedragen van circa fl. 100.000,-. Offertes werden gevraagd aan Werkspoor, Beijnes en Verheul. Op 27 mei 1936 werden bij Kromhout/Verheul 6 autobussen besteld op Trambuschassis met middenuitgang, dus de grote variant, te leveren vóór 01-03-1937 voor een prijs van fl. 13.500,- per stuk (een overeenkomst tussen Gemeentetram, Kromhout en Verheul werd gesloten op 5 augustus 1936).

In april 1937 werden de wagens in dienst gesteld onder de nummers 126-131.

Door de goede ervaringen met de eerste serie Kromhouts, werd op 16 juli 1937 aan de wethouder het voorstel gedaan nog 8 tramcoaches te bestellen, nu voor fl. 135.000,- totaal(fl. 16.875,- per stuk). Deze, met de nummers 132-139, werden in april en mei 1938 in dienst genomen. Het betrof een grote uitvoering van de gelijksoortige reeks 35-53.

Ter vervanging van weer een groep Brockway's, met doorschuiving van ander materieel en in verband met de komende uitbreiding van het lijnennet, gaven B&W op 12 augustus 1938 toestemming voor bestelling van de vervolgserie 140-147 voor een bedrag van
fl. 140.000,-(per stuk fl. 17.500,-). Deze werden in dienst gesteld in oktober 1939(indienststelling tweede lijn E).

In september 1939 deed de directie opnieuw een verzoek om autobussen te vervangen: 15 kleine bussen door 15 tramcoaches, voor fl. 300.000,-(per stuk
fl. 20.000,-). Tien wagens van het normale type werden besteld bij Kromhout-Verheul, welke de nummers 148-157 kregen. De overige vijf zouden eveneens een carrosserie van Verheul krijgen, doch deze zouden rusten op een Büssingchassis en worden geleverd met de nummers 11-15.
Deze bussen werden geleverd in 1940-1941 en zouden deels door de oorlogshandelingen zelfs pas in 1945 op dienst komen.

In dit serieblad worden de 4 series 126 t/m 157 in één keer behandeld. Deze serie werd in 4 delen geleverd, tw.: de 126-131(in 1937), de 132-139(in 1938), de 140-147(in 1940) en de 148-157(in 1941). De serie was voorzien van een sterke Kromhout 5-cylinder dieselmotor type 5LW.

De 126-131 vervingen de Twin Coaches op lijn K (Station Weesperpoort - Watergraafsmeer), de 132-139 kwamen in dienst op lijn H (Kalfjeslaan - Station Willemspark) en de 140-147 op lijn E (Station Haarlemmermeer(voormalig Willemspark) - Julianaplein).

Identiek aan de reeks 126-147 werd in de begintijd van de tweede wereldoorlog hard gewerkt aan de afbouw van de vervolgserie 148-157.
Door de Duitse bezetters werd alles afgestroopt en een deel van de bussen, dat in aanbouw was bij fabrieken werd zelfs gevorderd. Van de wagens 148-157 werd de bouw vertraagd door de oorlogshandelingen op last van de opdrachtgever, de Gemeentetram.
In 1941 werden de 148-151 en 154 geleverd, waarna een jaar later ook de 152 nog werd geleverd. Begin 1943 was een gedeelte van de serie nog steeds niet afgeleverd door Verheul. Direct na de capitulatie in 1940 had de heer Hofman, directeur van de Gemeentetram Amsterdam, namelijk al aan de fabriek verzocht de bouw van deze wagens tot nader aankondiging zoveel mogelijk te rekken in verband met het gevaar van inbeslagneming door de Duitsers.
Nadat in de loop van 1943 de mogelijkheid op vordering van de nog niet afgeleverde wagens in de omgeving van Waddinxveen groter werd, hadden de heren Verheul en Hofman een onderhoud om maatregelen te bespreken ter voorkoming van inbeslagneming. Hierop heeft de firma Verheul de wielen van de bussen gedemonteerd en verborgen.
Hofman zond van zijn kant twee betrouwbare monteurs naar de fabriek om andere vitale delen te demonteren, zoals cilinders, zuigers, compressors, dynamo's, welke zij meenamen naar de werkplaats Tollensstraat en daar verstopten.
Eveneens werden van twee geheel rijvaardige benzinebussen, die in de Tollensstraat stonden, de vitale delen verwijderd, zodat daarmee niet gereden kon worden. Deze laatste vier bussen, de 153 en 155-157 zouden pas in 1945 geleverd worden, 4 jaar na de start van de aflevering van deze serie van 10 bussen.

De serie 148-157 kwam naar de hoofdstad, waarbij de 152, 153 en 155-157 meteen in het diepste geheim verdwenen naar een oude remisehal aan de Linneausstraat, waar ze op bokken werden geplaatst in afwachting van betere tijden.

In juni/juli 1941 werden de 140-145 omgebouwd voor het rijden op houtgas. In juli/augustus 1941 werden de 135-139, 146 en 147 omgebouwd tot het rijden op turfgas. In april 1942 werden de 127, 129-131, 133 en 134 omgebouwd tot het rijden op houtgas.

In 1942 werden de 128 en 131 door de Duitsers gevorderd. Door de vele vorderingen, ook uit andere series, moest de 152 in december 1942 in dienst worden gesteld.

In februari 1943 werden de turfgasbussen 135-139 voorzien van een aangebouwde generator, gevolgd door de 146 en 147 in juni 1943.

In november 1943 werden de houtgasbussen 140 en 141 omgebouwd tot turfgasbus.

Op 06-09-1944 moest de dienst geheel worden gestaakt en aansluitend werden de 127, 134-139, 141-145, 147-152 en 154 door de Duitse bezetters gevorderd.

Eind 1944 ontdekten ze ook de verstopte 153 en 155-157 en in 1945 werden deze alsnog afgevoerd naar het oosten. Dit duurde gelukkig niet lang en in 1945 keerden de meeste bussen terug, waarbij de serie 148-157 bijna in nieuwstaat waren(al moest er wel het nodige gesleuteld worden om ze weer rijvaardig te maken), om het leeuwendeel van de enorme vervoersstroom te verwerken.

De meeste bussen kwamen na herstel in de periode 1945-1948 weer in dienst. De 126, die ook opgeknapt diende te worden kwam op
01-01-1946 weer in dienst. De bussen 128, 134, 136, 142 en 144 moesten wegens onvindbaarheid uit het bestand worden geschrapt als oorlogsverlies.

De 141 werd aansluitend na terugkomst van de bezettingsmacht verhuurd aan de Staatsmijnen, vanwaar hij op 25-03-1946 terugkeerde.

De gasbussen werden terugverbouwd tot normale bus. In 1945 werd de plaatsindeling voor de reeks 126-131 gewijzigd in 36-24 en voor de reeks 132-157 in 35-25.

In 1953 werd in Nederland het nationale kentekensysteem ingevoerd, waarmee de oude provinciale kentekens werden vervangen door het nieuwe nationale exemplaar.

In 1954 werd de plaatsindeling van de hele serie gewijzigd in 32-28, m.u.v. de bussen 128, 135, 137, 142 en 144.

In 1957 startte de afvoer en werden de 126, 127, 129-133, 135, 137-141, 143, 149-153, 155 en 156 afgevoerd. De bussen 145-148 werden in 1957 gebombardeerd tot permanente lesbussen. De bussen 154 en 157, die eveneens in 1957 uit de passagiersdienst verdwenen, werden in 1959 uit het bestand afgevoerd als autobus en werden als vrachtwagen ingevoerd in het GVB-werkmaterieelbestand.

In 1961 werden de lesbussen 145-148 vernummerd tot 106-109 en als zodanig uit het busbestand afgevoerd. De 4 lesbussen reden nog enige tijd als lesvoertuig rond en werden allen op 17-10-1963 afgevoerd naar sloperij de Ridder in Soest.

Op 23-11-1968 ging werkbus 40(de ex-154) buiten dienst, gevolgd door de 41(de ex-157) op 17-02-1969. De 41(ex-157) werd op 27-10-1969 verkocht aan de Stichting Veteraan Autobussen, de S.V.A., als museumbus. De 40(ex-154) werd op 13-04-1970 ten behoeve van de 157 voor onderdelen gesloopt in Zwartsluis.

Op 21-03-1975 werd de 157 doorverkocht aan de Stichting Museum Stads- en Streekautobussen, de M.U.S.A., in Amsterdam, die de bus volledig restaureerden en op     -    -19     voor het eerst in dienst konden stellen als museumbus.

                 

Traminfo.nl © 2003-2015 | Contact  | Colofon | Disclaimer | Links