Home > Tram > Paardentram > Serie > Serie 14 (79-90)

Amsterdamsche Omnibus Maatschappij - Serie 79-90
Serie: 79-90
Type: Kleine open paardentramrijtuig
Bouwjaar: 1882-1883
Fabrikant wagenbak: Beijnes
Lengte : 5910 mm(wagenbak met balkons)
Lengte : 3990 mm(wagenbak zonder balkons)
Lengte : 960 mm(balkons)
Breedte: 2000 mm
Hoogte:
Radstand: 1720 mm
Wieldiameter:
Gewicht :
Aanschafprijs :
Passagiersindeling : 24-12

In november 1881 sloot de AOM met Beijnes een overeenkomst voor de levering van twaalf open rijtuigen, uiterlijk 1 mei 1882 te leveren, met 38 plaatsen, vermoedelijk zoals vroeger met inbegrip van koetsier en conducteur, zodat er voor reizigers 24 zit- en 12 staanplaatsen waren. De zitplaatsen waren gesteld door 4 zitplaatsen per bank(6 dwarsbanken over de gehele wagenbreedte). De remblokken zaten aan de binnenkant van de wielen. De rijtuigen werden geleverd in een blauwe kleurstelling. Eén van de rijtuigen 79-88 zal het voor de AOM bestemde open rijtuig zijn geweest, dat Beijnes voor de in 1882 te Arnhem gehouden tramwegtentoonstelling inzond.

In de periode 1880-1883 waren de rijtuigen voor iedere lijn in specifieke kleuren geschilderd: bruin/geel, bruin, blauw, geel, groen/zwart, grijs, groen, rood.
De wagens waren bij aflevering geheel blauw uitgevoerd.
Vanaf 1883 af werden de rijtuigen blauw met bruine panelen. De maatschappijnaam werd voluit op het onderpaneel gezet, eerst met grote letters over de gehele lengte en vervolgens met kleinere letters op drie regels in het midden.
Voor 1880 was men al begonnen langwerpige koersborden opzij op het dak en ronde op de kop van de luifels te plaatsen. In 1883 kwamen er drie kortere borden opzij op het dak en kopborden in per lijn verschillende vorm en kleur.
Van 1888 tot 1894 stonden in plaats van de zijkoersborden reclameborden met de tekst "Van Houten's Cacao de beste - goedkoopste in gebruik"op het dak. Kort na de invoering hiervan kwam er één kort zijkoersbord midden op het bovenpaneel.

Rond 1893 werd 1 staanplaats op het voorbalkon verminderd, waardoor het aantal plaatsen nu 5+24+6 werd, ofwel 24-11.

Omstreeks 1895 werden de luifels(van het Beijnes-model) hoger geplaatst, de kopraampjes bij het dak verwijderd en lijnkleurlichten opzij gemonteerd. De stangen tussen de balkonschermen en de luifels zullen bij deze gelegenheid zijn verwijderd, als dit niet reeds eerder was gebeurd. Tevens werden regenlijsten bovenaan de bak gemaakt en hierboven een rond de bak en de luifels doorlopende lijst aangebracht. Iets later werd begonnen met het plaatsen van lichtopeningen met verwisselbare gekleurde glazen voor lijnaanduiding bij avond. Zij kwamen in de bovenpanelen rechts opzij, bij de reeds aanwezige lampen, die licht naar voren en naar achteren gaven door openingen in de kopschotten en tevens het inwendige van de rijtuigen verlichtten. De bel hing aan de rand van de luifel. Dit bleef zo, toen de luifels hoger werden gezet.

In 1900 kwamen de wagens in handen van de Gemeentetram Amsterdam(GTA). Bij de GTA werd andermaal de plaatsindeling gewijzigd in 24-10, waarbij nu op beide balkons 5 staanplaatsen werden toegestaan.
Van 1900 af werden op een aantal lijnen geen kopborden meer gebruikt, maar een klapbord dwars midden op het dak.

Bij de Gemeentetram werden al snel een aantal paardentramwagens provisorisch in gebruik genomen als elektrische bijwagen. Deze wagens werden provisorisch als aanhangrijtuig gebruikt, waarbij zij wel van koppelingen werden voorzien, maar bijvoorbeeld nog niet van elektrische verlichting. Uit deze serie werd de 84 en 85 reeds sedert 1900 provisorisch als aanhangrijtuig gebruikt, gevolgd door de 83 in 1901. Deze wagens reden sindsdien afwisselend als bijwagen en als paardentram in de dienst. Een definitieve wijziging tot elektrische bijwagen vond later plaats.
Uiteindelijk werden de wagens 79-90 in 1904 en 1905 verbouwd tot elektrische bijwagen. Hierbij kregen de wagens elektrische verlichting en elektrische schelgeleidingen. Het ging ook om het aanbrengen van elektrische koppelingen, het vervangen van de kettingen op de balkons door afsluithekjes, het aanbrengen van nieuwe treeplanken, het aanbrengen van betaalkleppen in plaats van schuifjes voor het bedienen van de reizigers op het voorbalkon vanuit het middengedeelte van de wagens. Tevens werden de balkons vergroot, zodat het aantal staanplaatsen per balkon toenam tot 9. De 2 zitplaatsen bij de balkondeuren werden verwijderd, zodat de indeling dus 22-18 werd.
In 1906 kregen de wagens smeedijzeren wielen i.p.v. stalen.
In 1912 werd door de middelste vier banken een kort gangpad gemaakt, zodat er 16 zitplaatsen(9+16+9 = 16-18) overbleven.
In 1914 werden ook een luchtfluit geplaatst vanwege het invoeren van fluitsignalen ter waarschuwing van de conducteur in de motorwagen die deze weer doorgaf aan de bestuurder van de motorwagen. Die fluitsignalen waren zelfs tweetonig in verband met het rijden met twee bijwagens, elk met zijn eigen toon, de tweede met de laagste. De bijwagens kregen tevens een solenoïderem. Het elektrisch remmen was in die dagen van rustig verkeer nog een uitzondering. Als een bestuurder daartoe overging, moest hij dat speciaal in zijn dagrapport zetten.

Na 1912 werd een tweede nieuw nummerschema door de GTA geïntroduceerd voor de elektrische paardentrambijwagens, waarbij de open wagens werden vernummerd in de reeks 566-588. De bijwagens 79-90 werden hierbij in 1917 vernummerd tot de reeks 566-577. Voor het verdere verloop bij deze wagen verwijzen wij u naar het serieblad 54(serie 566-588)

In hun hele loopbaan hebben de wagens 79-90 slechts op een beperkt aantal paardentramlijnen dienst gedaan. De open bijwagens stonden in principe op reserve en vervingen bij mooi weer een vaste dienstwagen op een lijn en namen dan zijn plaats in de dienstregeling in. Hoe de inzet in de beginperiode was is niet geheel duidelijk, maar een aantal overzichten geven een aardig overzicht van de inzet in die periode zien, tw.:
In 1886 reden de 79, 80 en 81 bij mooi weer op dienstwagen 2, 5 en 8(op de plek van de dichte wagens 104, 107 en 110) op lijn LPI, de 82 en 83 reden dan op dienstwagen 2 en 5(op de plek van wagen 37 resp. 34) op lijn DV, de 84 t/m 86 op dienstwagen 2, 4 en 6(op de plek van wagen 113, 115 en 117) op lijn DPC, de 87 is onbekend en de 88 t/m 90 reden dan als dienstwagen 4, 6 en 8(op de plek van wagen 167, 169 en 171) op lijn DS.
In de zomer van 1893 reden de 79-90 bij mooi weer als volgt: de 79 verving wagen 107 op dienstwagen 5 op lijn LPI, de 80-82 vervingen de wagens 46, 11 en 12 op dienstwagen 2,4 en 6 op lijn LO extra, de 83-85 vervingen dan de wagens 34, 36 en 38 op dienstwagen 6, 4 resp. 2 op lijn DV, de 86-88 vervingen de wagens 113, 115 en 117 op de dienstwagens 2, 4 en 6 op lijn DW én de 89 en 90 vervingen dan de wagens 167 en 169 op dienstwagen 4 en 6 op lijn DS.
In de zomer van 1900 was de inzet als volgt: de 79 en 80 vervingen de wagens 91 en 92 op dienstwagen 1 en 2 op lijn DB, de 81-83 vervingen de wagens 113, 114 en 191 op dienstwagen 2, 3 en 5 op lijn DW, de 84 en 85 vervingen de wagens 121 en 167 op dienstwagen 2 en 4 op lijn DS én de wagens 86-90 vervingen dan de wagens 22, 24, 26, 28 en 30 op de dienstwagens 1, 3, 5, 7 en 9 op lijn DA.
De lijndiensten werden in die periode als volgt geëxploiteerd:
    1886:
        - Lijn LPI (Leidscheplein - Plantage Kerklaan), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade
        - Lijn DV (Vondelstraat - Dam), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade
        - Lijn DPC (Dam - P.C. Hooftstraat), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade
        - Lijn DS (Dam - Sarphatistraat), geëxploiteerd vanuit de remise Roetersstraat
    1893:
        - Lijn LPI (Leidscheplein - Plantage Kerklaan), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade
        - Lijn LO extra (Leidscheplein - Amstelveenscheweg), geëxploiteerd vanuit de remise Amstelveenscheweg
        - Lijn DV (Verlengde Vondelstraat - Dam), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade
        - Lijn DW(ex-lijn DPC) (Dam - Willemsparkweg), geëxploiteerd vanuit de remise Willemspark
        - Lijn DS (Dam - Sarphatistraat), geëxploiteerd vanuit de remise Roetersstraat
    1900:
        - Lijn DB(later DCH) (Dam - De Clercqstraat, vanaf 31-05-1900: Dam - Eerste Constantijn Huygensstraat), geëxploiteerd vanuit de remise Stadhouderskade,
                         vanaf 1900: remise Potgieterstraat
        - Lijn DW(ex-lijn DPC) (Dam - Willemsparkweg), geëxploiteerd vanuit de remise Willemspark
        - Lijn DS (Dam - Sarphatistraat), geëxploiteerd vanuit de remise Roetersstraat
        - Lijn DA (Dam - Amsteldijk (Rustenburgerstraat)), geëxploiteerd vanuit de remise Amsteldijk
Na de elektrificatie in augustus 1900 gebruikte men een aantal wagens provisorisch als "aanhaakwagens" achter de elektrische motorwagens op de latere tramlijn 10 (Leidscheplein - Haarlemmerplein), onder meer de open wagens 84 en 85.

                 

Traminfo.nl © 2003-2015 | Contact  | Colofon | Disclaimer | Links